Басты бет/ Қазақ өнерінің белгілері мен нышандары / Семиотика фокусындағы дәстүрлі костюм /Белдік
Артқа

 Белдік 

 

 

Дәстүрлі қазақ киімінің нышандық бөлшектерінің ішінде ерлер мен әйелдер беліне тағатын белдік ерекше орын алады. Белдіктер былғарыдан, барқыттан, жібектен және жүннен жасалуы мүмкін. Халықтық наным-сенімдер бойынша, белдік шеңбер түрінде бола отырып, адамның ішкі қорғаныс кеңістігін қалыптастырады және қоршаған әлемнің жағымсыз әсерінен сақтайды. Сондықтан былғарыдан жасалған белдіктер өрнекті бедермен, жартылай асыл тастардың кірістірулері бар металл жапсырмалармен, ойылған сүйек таспалармен безендіріліп, өзіндік еркектік құдірет пен қадір-қасиетті білдіре отырып, кісе деп аталды.
 

Қорғаныс қызметін әйелдің де белдіктері атқарды, олар да әсем безендірілді. Белдік ырым-тыйымдардың белсенді қатысушысы, алғаш рет жасөспірім балаға 13-15 жасында байланып, осы сәттен бастап ол жігіт болып саналған. Сонымен қатар, белбеу жерлеу рәсіміне қатысты. Этнографиялық қазіргі заманға дейін ер адам қайтыс болған кезде оның белдігі тірекке ілінді, бұл аза тұту белгілерінің бірі болды. Болашақта, әдетте, белдіктер үйде сақталды және оларға сиқырлы қорғаныс функциялары берілді, ол бойтұмар және ер қуатының бейнесі, мәртебе мен байлықтың белгісі болып саналды.
 

Мамандар дәстүрлі қолөнершілер арасында болған, шебердің жаңадан өз бетінше жұмысының басталуын бейнелейтін ежелгі белбеу рәсімін атап өтеді. Әлемнің көптеген мәдениеттерінде белдік тұмар ретінде қолданылады.

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.