Басты бет/ Қазақ өнерінің белгілері мен нышандары / Қазақ ою-өрнегінің тілі /«Төртүшкүл» (төрт сүйір бұрыш)
Артқа

«Төртүшкүл» (төрт сүйір бұрыш)

 

 

Қызықты геометриялық фигура, ол бір нүктеде төбелерімен түйіскен төрт ромб. Кескіндеме қашықтан жұлдызға ұқсайды. Ою-өрнектің дәстүрлі атауы «төрт» және «үшкүл» деген екі сөзден құралған. Екі бөліктен тұратын ою-өрнектің атауында оның бастапқы мағынасы кодталған болуы мүмкін. Түркі мәдениетіндегі «төрт» санының символикасы мынадай ұғымдарда көрінеді: әлемнің төрт жағы, жылдың төрт мезгілі және т. б., ал қазақтардағы «үшкүл» сөзі жылдам/өткір деген мағынаны білдіреді (мысалы, үшқұл ой – жылдам/өткір/ұшатын ой).
 

Бұл үлгі жабық симметриялық жүйе ретінде сипатталады. Ол дербес элемент ретінде және сюжеттік композицияның элементі ретінде кілем декорында, ағашты көркемдік өңдеуде және т. б. үлгілермен бірге қолданылады.

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.