Әлемдік мәдениеттегі алтынның символикасы көп қырлы: христиандықта ол аспан нұры мен қасиетті әлемнің нышаны, грек және рим мифологиясында ең жақсы уақыт «алтын ғасыр» деп аталады. Ежелден адамдар алтынды Күннің өзі, (күн металы), ауа элементі және еркектік бастау деп санаған.
Сақ дәуірінде алтын Күннің киелі патшалығы идеясының көркемдік өрнектелуінің баламасы болды, өйткені Күн, ежелгілердің түсінігі бойынша – Патша. Бұған Қазақстанның түкпір-түкпірінен: Есік, Берел, Талды және т. б. көсемдердің бейіттерінен табылған сақ аң стиліндегі көптеген археологиялық жәдігерлер дәлел бола алады. Ежелгі көшпенділер алтынмен тікелей байланыста болу (киімдегі алтын әшекейлер) оларды Күннің құдіреті – Тәңірлік қуатқа және өлместікке әкеледі деп сенген. Әлемнің үш бөліктен тұратын құрылымында алтын – Шыңның белгісі, ал көлденең проекцияда – шығыс пен күннің шығуы.
Алтын таза, рухани энергияны білдіреді. Барлық заттар мен атрибуттар толығымен алтыннан жасалуы керек немесе кем дегенде онымен безендірілуі керек. Жануарлар стиліндегі алтын жай ғана құнды көркем материал емес, ол үнді-ирандық және үнді-еуропалық мәдени дәстүрлерге тән философиялық және эстетикалық көзқарастарды бейнелеген. Киелі металл бола отырып, алтын материалданған мифологиялық сананы бейнеледі, мұнда өлместік идеясы негізгі тұжырымдама болып табылады (кейіннен ол түркі дәстүрінде де белсенді көрінеді). «Алтын» тұжырымдамасы түркі мифопоэтикасындағы кез келген басқа «металл» сияқты негізгі ғарыштық аймақтарды және олардың Күн белгісіне жататындығын білдіретін әмбебап жіктеу қызметін атқарды. Сондықтан алтын ең жоғары әлеуметтік мәртебені, билік пен байлықты білдірді, сонымен қатар Шыңғыс тұқымының киіміндегі ерекше белгі болды. Хандар, сұлтандар және басқа да текті адамдар Алтын Орда дәуірінен бастап ерекше мерекелерде алтынмен кестеленген киім киген. Мамандардың пайымдауынша, Алтын ордалықтардың кең ауқымды мәдени байланыстары Жошы ұлысының аумағында XIII-XIV ғасырлардан бастап алтын жіптермен тігу өнерін дамытуға мүмкіндік берді, бұл кейінірек қазақ элитасының өзіндік белгісіне айналды. Қазақтардың алтынға деген құрметі күні бүгінге дейін сақталып, балаға ат қою дәстүрінен байқалады: Алтын, Алтыншаш, Алтынай, Алтынгүл, Алтынбек, Алтынхан және т. б. Алтын ұзақ уақыт бойы үйлену циклінің салтының сыйлық алмасу дәстүрінде өзінің маңызды құндылығын сақтап келді.
Алтынның киелі табиғаты «сабыр түбі сары алтын», «алтын ұя», «алтын орда», «алтын сөз» және т. б. тұрақты тіркестерде сақталып қалған.
Бір қызығы, қазақтың «зергер» сөзі парсы тілінен аударғанда «алтын» дегенді білдіретін «зер – зар» сөзінен шыққан.
